Het Oude Land
De streek tussen Den Hoorn, Den Burg, Hoge Berg, De Waal en Oosterend is het oudste gedeelte van Texel en daarom noemen we dit ‘het oude land’. De lage delen van het oude land van Texel zijn bedekt met zeeafzettingen en de kans op natte voeten is best groot. Tussen Oosterend en De Waal – even buiten de route in Spijkdorp – hebben enkele boerderijen zelfs hun toevlucht op terpen genomen. De verkaveling van het oude Lage Land van Texel heeft geen kilometers lange kaarsrechte sloten, maar een onregelmatige blokverkaveling. Met de verkaveling is het grondwaterpeil destijds ook verlaagd, wat zeer nadelig is voor weidevogels, die door hun voedsel op de drasse wieden zijn aangewezen. Het belangrijkste grondgebruik is veeteelt, hier en daar zijn ook akkers. In veel percelen ligt een poel. De poelen zijn gegraven om zoet regenwater op te vangen, want het vee verdraagt het brakke grondwater niet. De poelen zijn ook belangrijk voor salamanders en andere amfibieën.
De Waal- en Burgerdijk
De Waal- en Burgerdijk is een van de oudste en mooiste dijken van Texel. In de 13e eeuw aangelegd door Friese monniken, als bescherming tegen het water. Inmiddels is deze dijk niet meer nodig en ligt er een prachtig (fiets)pad op. Erlangs zijn nog enkele oude dijkdoorbraken te zien zijn, zoals de Weegeswaal, de Overtoomswaal en de Waswaal. Staatsbosbeheer heeft de dijk een vrijplaats voor de natuur gemaakt.
Natuurmonumenten heeft al vanaf 1908 grond aangekocht om zoveel mogelijk te behouden van de drasse en bloemrijke wei- en hooilanden (boterbloem, koekoeksbloem, ratelaar, orchideeën). Terwijl in de omringende polders het water uitgepompt wordt, wordt in deze polder juist met windmolentjes water ingelaten.
Weide- en watervogels
De hobbelige en drasse weiden zijn het ideale broed- en voedselgebied voor weidevogels. Maaimachines mogen pas na 15 juli het veld in om de nesten niet te beschadigen en er mag geen mest uitgereden worden. In de wintermaanden laat men een deel van het gebied onder water lopen om watervogels een rustige verblijfplaats te geven.
Den Burg
Den Burg is het grootste dorp en de hoofdstad van het eiland. Bijzonder is het stratenpatroon, die ringen vormen rondom het centrale plein. Voor de eerste bebouwing gaan we terug naar het stenen tijdperk. Bij het bouwrijp maken van de percelen op de flank van de nabijgelegen Hoge Berg, worden in de bodem regelmatig stenen werktuigen, sporen van bewoning en grafheuvels gevonden.
Natuurgebied de Hoge Berg
Natuurgebied de Hoge Berg is een Keileembult, door gletsjers opgestuwd, overreden en vervolgens met zand overstoven en daardoor heeft hij een bolle glooiing gekregen. Vanaf de Hoge Berg heb je een prachtig uitzicht. In het westen steken de duinen tegen de horizon af; in het oosten blinkt de Waddenzee. Een raster van tuinwallen ligt over de glooiingen – je waant je langs de Engelse kust! De percelen zijn witbespikkeld met schapen. Verspreid staan de schapenboeten, zoals de merkwaardige ‘halve’ schuurtjes genoemd worden. Aan de voet van de heuvel steken piramidedaken van stolpboerderijen boven hakhoutbosjes uit. Typisch Texels zijn de Tuunwallen, of tuunwoaltjes, zoals de Texelaars zeggen.
En meer!
Er is zoveel te vertellen over het Oude Land. Wist jij bijvoorbeeld dat er al in de 16e eeuw eendenkooien bestonden? Dit zijn plekken waar in het wild levende eenden werden gevangen voor consumptie. In 1645 werden er maarliefst 18 kooien verpacht. De Korverskooi ten Noorden van de Koog is van 1842. Natuurmomenten houdt de overgebleven drie kooien in stand: Zuiderkooi bij Spang, die bij Westergeest en de eendenkooi van Hin ten zuiden van de Hoge Berg.
